غذاهای محلی همراه با دستور پخت

معروفترین غذاهای محلی همراه با دستور پخت 

از آنجائیکه اقلیم و آب و هوای مساعد و خاک مرغوب گیلان ،آمادگی پرورش انواع مواد خوراکی طبیعی شامل :صیفی جات ـ میوه ها ـ حبوبات و ... غیره را دارد، و فور نعمت و حسن سلیقه کدبانوهایی گیلانی، باعث طبخ خوراکیهای لذیذ شده است، بطوریکه توجه مسافران زیادی را به همین منظور، به این استان جلب می‌نماید. خصوصاً قرار گرفتن مخلفاتی چون انواع ترشی ، فلفل و زیتون پرورده ، در کنار این غذاها، به لذت خوردینها می افزاید. 
فهرست و طریقه طبخ انواع خورشت‌ها: 
1- مرغ فسنجان یا مرغ لاکو (Morgh - a laku) 
مواد لازم: مرغابی یا اردک یا مرغ محلی ـ مغز گردو ساییده شده ـ ترشی ( رب انار ـ رب گوجه فرنگی) ـ ادویه. 
ابتدا گردو را در نمیار Nemyar و با استفاده از سنگ مشته می سابند تا کاملا ً له شده و روغنش در بیاید، (امروزه از آسیابهای برقی استفاده می کنند) سپس گردو را با رب انار ، زرد چوبه و مقدار کمی آب ،بر روی حرارت ملایم قرار داده و هر از گاهی نیز مقداری آب سرد روی گردو می ریزید، تا روغن گردو در بیاید. معمولاً اگر از مرغابی یا مرغهای محلی استفاده کنند، آن را به همراه گردو می گذارند تا بپزد و اگر از مرغهای شهری استفاده شود، بعد از آب پز شدن و در انتها، مرغ را در ظرف گردو می ریزند. در پایان وقتی غذا به روغن افتاد، یک قاشق مرباخوری رب گوجه فرنگی در قابلمه می ریزند که این کار باعث رنگ خوش خورشت می‌شود. در بعضی از مواقع نیز چند عدد بادمجان را که به صورت ورقه ای نازک بریده شده، سرخ نموده و جهت تزیین استفاده می کنند. در سابق ،در خورشت فسنجان همزمان با ریختن گردو، به عنوان ترشی مقدار قیسی و خرما نیز اضافه می کردند تا طعم غذا ،اندکی ترش و شیرین شود. 
2- میرزا قاسمی 
مواد لازم: بادمجان، گوجه فرنگی، سیر، تخم مرغ، ادویه و رب گوجه فرنگی. 
ابتدا بادمجانها را روی ذغال (در حال حاضر چراغ گاز) کباب می کنند، سپس پوست سوخته’ آن را جدا کرده، با گوشت کوب و یا ساطور تخته(در سابق استفاده می شد) می‌کوبند.آنگاه بادمجانها را با مقداری زرد چوبه در روغن تفت داده و سیر را نیز که قبلاً خرد و سرخ کرده اند، به بادمجانها اضافه می کنند. در فصول تابستان و بهار مقداری گوجه فرنگی راریز خرد کرده، به مخلوط سیر و بادمجان اضافه می کنند و در فصل زمستان از رب گوجه فرنگی استفاده می کنند. وقتی گوجه (رب) نیز تفت داده شد، تخم مرغ را اضافه می کنند. 
3 ـ باقلا قاتق (خورشت باقلی(
مواد لازم: لوبیای خورشتی (پاچ باقلا)، شوید (خشک یا تر)، سیر خام ( برگ سیر)، تخم مرغ، ادویه، روغن. 
ابتدا باقلی‌ها را پوست کنده (از غلات سبز و پوسته دوم جدا می‌کنند)و همراه با سیر خلال شده یا برگ سیر خرد شده، با مقداری روغن در قابلمه( یا گمج که ظرفی گلی است و در گذشته کاربرد بیشتری داشته) کمی سرخ می کنند ، سپس مقدار کمی زردچوبه وشوید به باقلی اضافه نموده و تفت می‌دهند. در انتها، یک یا دو لیوان آب به مواد اضافه نموده و بر روی حرارت ملایم می گذارند، تا وقتی که روغن غذا در سطح قابلمه بالا بیاید، آنگاه تخم مرغ را اضافه می‌کنند. 

6 ـ سیرقلیه 
نوع اول: 
مواد اولیه: برگ سیر، سیر، شوید خشک، لپه، مرغ، تخم‌مرغ ، ترشی (آبغوره یا آب انار)، ادویه، روغن. 
ابتدا برگ سیر را به همراه سیر رنده شده وشوید خشک ، در روغن تفت می‌دهند. لپه آب پز شده را به مرغ آب پز شده ، آب مرغ و ترشی مورد نظر اضافه کرده، به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم می‌جوشانند. بعد از جا افتادن خورشت، به تعداد مورد نظرتخم‌مرغ اضافه می‌کنند. 
نوع دوم: 
مواد اولیه: برگ سیر، تخم‌مرغ، ترشی (آب لیمو)، مرغ یا مرغابی، ادویه. 
ابتدا برگ سیر را خرد کرده، به همراه زردچوبه سرخ می‌کنند. سپس آب مرغ، ترشی و مرغ را به آن اضافه نموده و بعد از اینکه آب مرغ تبخیر شد، به تعداد مورد نیاز تخم مرغ اضافه می‌نمایند. 
7 ـ آلو مسماء: 
مواد اولیه: گوشت مرغ یا مرغابی، پیاز سرخ شده، آلوی بخارایی، رب گوجه ترش (آب انار یا آب نارنج)، بادمجان، گوجه فرنگی، ادویه. 
مرغ آب پز شده را به همراه پیاز سرخ شده ، رب و آلوی خیس داده شده ،در روغن و ادویه تفت می‌دهند. سپس 2 لیوان آب مرغ، به مواد اضافه نموده و روی حرارت ملایم می گذارند تا به تدریج آب مرغ تبخیر شود . در پایان نیز غذا را با بادمجان و گوجه فرنگی سرخ شده، تزیین نموده و میل می‌کنند. 
سایر غذاهای محلی 
دیگر غذاهای محلی گیلان عبارتند از: 
اناربیج: گوشت + گردو + پیاز + سبزی + آرد + آب انار + فلفل 
شش‌انداز: بادمجان یا خیار یا کدو حلوایی + گردو + پیاز + رب انار 
سیرابیج: برگ سبز سیر + تخم‌مرغ + زردچوبه 
شیرین تره: اسفناج + تخم‌مرغ + سیر 
خالو آبه: آرد برنج + گوجه سبز + انواع سبزی + شکر + تخم‌مرغ 
چخرتمه: مرغ + پیاز + تخم‌مرغ + آب لیمو یا آب نارنج 
نازخاتون: گوشت + سبزی( نعناء و جعفری )+ بادمجان + آبغوره 
موتن جن: مرغ یا مرغابی + کشمش یا قیسی + گردو + رب انار + شکر 
لونگی: ماهی (معمولاً سفید) + مغز گردو + سبزی جعفری + سیرتر یا خشک + پیاز + خاویار ماهی 
کولی غورابیج : کولی + سبزی معطر + ترشی( آب غوره یا آب نارنج یا انار ترش) + شکر + مغزگردو 
ماهی فیبیج: ماهی + کشمش + نعناع + آب انار + رب انار + گلپر + فلفل 
واویشکا: دل + جگر + قلوه + پیاز + گوجه‌فرنگی 
ترش شامی: گوشت + پیاز + جعفری + تخم‌مرغ + سیب زمینی + آبغوره 
شامی: گوشت + پیاز + تخم‌مرغ + زرد چوبه + فلفل. (مخصوص ایام ماه رمضان) 
انواع کوکو: کوکوی اشبل، کوکوی گردو، شاه کوکو و کوکوی اوزون برون و ... 
انواع آش: آش شلغم، آش شیر، آش خرشو (از شیر گاو تازه فارغ شده تهیه می‌شود)، آش ترش، آش قلمکار یا فاطمه الزهرا، خولی آش یا خالی آش (برنج + لوبیا چیتی) و ... 
انواع چاشنی: کال کباب، بورانی بادمجان، بورانی اسفناج، چغندر بورانی، زیتون پرورده، اشپل (خاویار ماهی)، ماهی شور، ماهی دودی و ... 
انواع شیرینی جات محلی گیلان: 
- فرنی، رشته و خشکار، گل پالوده و ... (عمولاً در ماه رمضان استفاده می‌شود) 
- ترک حلوا، خاتون پنجره، خرش حلوا و سمنو و ... (مخصوص عید نوروز) 
- حلوای رقایب (خیرات در روز عید مرده‌ها) 
انواع کلوچه:کلوچه فومن ـکلوچه لاهیجان و کاکا 
انواع نان محلی: نان لاکو که از آرد برنج تهیه می شود، نان کشتا (آرد برنج + کدو حلوایی + دانه’ گیاه خُرفه) 
انواع ترشی: فلفل ترشی، سیرترشی، بادمجان ترشی، هفتابیجار، یارالماسی ترشی، پیاز ترشی و ... 
انواع رب: رب سیب ترش، رب نارنج، رب انار و ... 
انواع مربا: مربای بادرنگ، شقاقل، گل قند (گل محمدی)، بهار نارنج، کدو، زغال اخته، ولش (تمشک) و ... 
همچنین درار یا نمک سبز ، یکی از چاشنیهایی است که همراه برخی از میوه‌ها، استفاده می‌شود و از سبزیهای گوناگون + نمک تهیه می شود.
خوراک تالش
غذاها : آبگوشت شوربا ، آبگوشت قورمه 
آش ها : آق آش ، ازگیل آش ، ایران آش ، ترش آش ، سوده آش ، گیل دیک آش 
برنج : برنج کته ، برنج آبکش
انواع پلو : مرجو پلو ، یلمسی پلو ، گزنه پلو ، امکی مجیه پلو ، گوشت پلو ، قلیه پلو ، میمیه پلو ، ترش کباب ، داشمه پلو ، پزینه پلو ، ارشه پلو ، گرمه پلو ، سوزمه پلو 
انواع خورش : سبزی خورش ، غلیه ، شوربا ، پته ، چوچه پلو پته ، فسنجان ، قیسی قاتق ، باقلی خورش 
انواع کوکوها : وزو کوکو ، سیب زمینی کوکو ، شا کوکو ، کلگه ، میرزا قاسمی ، کوکوی گردو 
انواع چا شنی : آب نارنج ، آب انار، آب آلوچه ، 
انواع ترشی : سیر ترشی ، هفت بجور ، سیر سرکه ، بادمجان سرکه ، واجام ترشی 
انواع مربا : بی مربا ، گیلاس مربا ، آلبالو مربا ، سف مربا ، شیل مربا ، مربای دوشاب
انواع شیرینی : شکر چورکی ، تاوست تر ، بیشی ، ایسبیه شیردی ، حلوا ، خشل 
انواع نان : زرن نون ، شیتنه نون( گرد نون ) ، بوکر ، خوکسه نون ، سجه نون ، پنجه کش ، زیره ، سرجنه ، داش چوریئی ، ساج ، شیرین چورک 
برای صبحانه : لبنیات و نان مانند عسل ، کره ، مربا ، شیر ، پنیر ، لور ، شور و... و خوراکی به نام خشل 
گیاهان خوراکی : آلو ، آمبرو ، ازگیل ، گیل دیک ، پونه وحشی
خ- مناسبت پخت 
( 1 ) درشب جمعه برای اموات حلوای بدون زرد چوبه درست می کنند و مردم با دیدن و خوردن آن فاتحه می دهند .
( 2 ) در ایام ماه محرم یا در مرگ یکی از عزیزان برای ناهار خورش فسنجان و قیمه درست می کنند . ولی اگر خیرات برای شام با شد معمولاً آبگوشت و یا برنج با یک نوع خورش می دهند . 
د- وسایل پخت و پز و آشپزخانه 
1- آدافا : نوعی آفتابه مسی برای حمل یا ذخیره آب در آشپزخانه که معمولاً آن را در هروآباد از توابع اردبیل می سازند و دارای نقش های ساده و زیباست . 
2- آقاج قاشق : قاشق هایی که از چوب درخت راش تراشیده و سیقل داده می شود . استفاده آن در قدیم رایج بود اما الان کمتر استفاده می شود . 
3- اجاق : در تمام خانه ها وجود دارد . بطوریکه در هر پوری حتماً یک اجاق تعبیه می کنند . نوعی از اجاق « داش اجاق » نامیده می شود . 
4- بایدا : کاسه مسی در ابعاد و اندازه های مختلف برای دوشیدن شیر که دارای نقش و نگار است . 
5- پاتل چه : کاسه مسی و دهن گشادی که برای شیر دوشی ، ماست زنی و یا مصارف داخلی منزل به کار می رود .
6- پنجه بخشاب : سینی کوچک مسی یا ملامینی که در آن دو یا چند نفر با پنجه دست در مجالس و مهمانی ها برنج می خورند .
7- تابا : همان ماهی تابا از جنسی مس است .
8- تاس : همانند پاتل چه ولی کوچکتر از آن را تاس گویند . 
9- تشت : از جنس مس بوده و بدون نقش نگار است و برای ورزدادن خمیر ، لباس شستن و ... استفاده می شود .
10- تیان : دیگ مسی بزرگ برای تهیه مربا ، دوشاب گیری ، پخت و پز برای مجالس و غیره 
11- چائینیک : اصطلاحاً قوری را گویند .
12- چیری : ظرفی مسین مخصوص شیر دوشی از گاو است . برای حمل شیر از آغل تا چادر یا محل آب از سر چشمه تا خانه استفاده می شود . 
13- چینه قاب : اصطلاحی است برای ظروف چینی از هر نوع . این ظرف اغلب از کشور شوروی سابق به این منطقه می آمد . 
14- دس دیک : دستمال دو تکه ای مربوط به آشپزخانه 
15- سیل آفجه : کاسه مسی برای صرف آبگوشت که دوتا سه نفر می توانند در آن آبگوشت بخورند. 
16- غازان : از جنس مس برای بزرگتر از دیک و تیان به اندازه 25× 35× 45 
17- قاره آفتابه : این ظرف از جنس هفت جوش است و در گذشته از آن برای دم کردن چای یا گرم کردن شیر استفاده می شود اکنون مصرف ندارد . 
18- قبله مه : ظرفی مسی مانند قابلمه برای پخت انواع نان 
19- قفه دان : اصطلاحاً به کتری گفته می شود که واژه (( قهوه دان )) گرفته شده . گاه به قوری نیز گویند .
20- قند لوکه : ظرفی از جنس چوب راش که وسط آن برآمده است و قطعه های قند را روی آن با قندشکن خرد می کنند .
21- قن طبقه : اصطلاح دیگری برای قند لوکه 
22- لئین : لگن های کوچک از جنس مس برای استفاده در کنار سماور ، برای شست و شوی استکان و نعلبکی
23- مالاقا : همان ملاقه است از جنس مس . در قدیم از چوب راش نوعی ملاقه در ست می کردند به نام (( تاختا مالاقا)) و بیش از بقیه مصرف داشت که هم اکنون نیز در خانه های یافت می شود . 
24- مجمعه : سینی های مسی لب کنگره ای 
25- مین پاتیل : دیگ مسی بزرگ که برای شیردوشی از گاو ، گوسفند و بز و یا نگهداری شیر استفاده می کنند .
26- ودره : سطل آهنی برای حمل آب 
قپان : نوعی ترازو 
تاس : کاسه 
پاتیل : ظرف متوسط نگهداری شیر 
نره : ظرف سفالی ( کوزه ) مخصوص کره گیری ( نرخه )
دبته : ظرفی که شیر را درآن می دوشند .
ذ- آداب چای خوردن 
زمانی که مهمان می آید سریع برایش چای می آوردند . استکان ها معمولاً کوچک است و بعد از چای اول بلافاصله چای دوم آورده می شود . اگر مهمان دیگر چای نخواهد را بطور افقی و اگر چای بخواهد به طور عمودی در نعلبکی می گذارد . اگر استکان را وارونه در نعلبکی بگذارد به معنی توهین تلقی می شود .
د- شیوه تأمین گوشت 
معمولاً رسم است در بین روستاهای مجاور هر روز یا دو سه روز یک بار گوسفند ذبح می کنند به روستائیان مجاور هم پیغام می فرستند که گوشت آماده است . براساس تقاضای ساکنین ممکن است در هرروستا و هر روز گوسفند ذبح کنند . در مناطق ییلاقی و چادر نشین نیز همینطور است .
خوراک بندر انزلی
انواع خورشتها : میرزا قاسمی ، باقلاقاتق ( خورشت باقلی )، ترش تره ، سبزی خورشت (نرگسی )، ترش واش خورش ، کویی خورش (خورشت کدو حلوایی )، سیر قلیه نوع اول نوع دوم ، آلو مسماء ، اناردانه مسماء ، سبزی خورش( قورمه سبزی ) ، قیمه خورشت ، فسنجون خورش ( خورشت فسنجان )، خورشت فسنجان با ماهی ، گوجه خورشت 
غذاها : واویشگاه ، املت ، ماهی فئویچ ، شکم پربادمجان ( باسبزی ) ، شکم پر بادمجان با گردو، آبگوشت 
برنج : کته ، پلو ، چلو
انواع پلو: کت پلا اربا ، کویی پلا ( کدو پل ) ، انارپلو ، شیر برنج
انواع کوکوها : کوکوی عدس ، کوکوگردو ، کوکوافطار ، شاه کوکو ، کوکوی اشپل ( کوکوی خاویارماهی ) شامی ترش ، شامی ، کوکوسبزی ، کوکوسیب زمینی و سبزی ، کوکوسیب زمینی و شوید
انواع دلمه : انگور ، فلفل ، بادمجان ، گوجه فرنگی 
انواع آش : آش شیر ، آش شعله زرد ، خرشه ، خرشو ، آش ترش ، آش قلمکار یا آش فاطمه زهرا(ع) ، آش دوغ ، فرنی ، خولی آش( آش خالی ) ، آش رشته 
انواع چاشنی : بورانی ، بادمجان ، کال کباب ، زیتون پرورده ، بورانی اسفناج ، داهار یا دالار، چغندر بورانی ، سرکه ، آبغوره 
انواع شیرینی ها : ضیاء بری حلوا ، کاکا حلوا ، حلوا ترک (آردگندم ) ، حلوا دورنگ ، کاکا ، کویی کاکا ، بامیا و زولبیا ، رشته و خشکار ، کلوچه ، کیک ، دوشاب
انواع شربت : شربت آبلیو ، شربت تخم ریحان ، شربت آلبالو
انواع نان : نان برنجی ، کله جوکون ، گلفی نان ، زری نان ، گرده نان 
انواع ترشی : سیرترشی ، فلفل ترشی ، هفت بیجار ترشی ، بادمجان ترشی ، ترشی مخلوط شور ، تر ترشی